KU leuven toont aan: Belg volgt de massa als de helft van de groep dit doet
Mensen passen hun gedrag pas aan als ze denken dat minstens de helft van de bevolking dit ook doet. Dat blijkt uit een studie van KU Leuven via het kennisplatform Gonna.be van Baloise Insurance naar de impact van kuddegedrag op financiële keuzes. We volgen dus als kuddedieren als blijkt dat meer dan de helft van een groep aan boord is.
Het is belangrijk dat we ons hiervan bewust worden en misleidende informatie van bedrijven kunnen doorprikken. Maar volgens economieprofessor Kristof De Witte geeft de studie ook op een positieve manier inzichten over hoe de overheid de Belgische bevolking de coronamaatregelen beter kan laten volgen.
'Studie geeft inzicht over hoe overheid coronamaatregelen beter kan laten opvolgen' Professor Kristof De Witte, KU Leuven
Er is al veel inkt gevloeid over of kuddegedrag nu iets goeds of slechts is. De studie van KU Leuven en Baloise Insurance toont voor het eerst aan dat mensen hun gedrag aanpassen als meer dan de helft van de bevolking voor een bepaalde optie kiest of zich aan het gewenste gedrag houdt. Interessant om misleidende financiële communicaties te kunnen doorprikken, maar minstens even interessant voor de overheid om maatregelen zoals tegen corona beter te laten naleven of ons sociale leven weer op gang te krijgen na een lockdown.
De groep volgen
Baloise Insurance en het team van professor Kristof De Witte, verbonden aan de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen van de KU Leuven voeren onderzoek naar het financiële keuzegedrag van mensen. Ze willen er onder meer via platform Gonna.be voor zorgen dat mensen meer kennis krijgen over financiële zaken, ze hun verzekeraar, bank of makelaar beter begrijpen en zo ook tot betere beslissingen kunnen komen.
Het huidige experiment bestudeert het zogenaamde ‘kuddegedrag’, waarbij mensen hun keuzes gaan bijstellen om de groep te volgen. Dat gebeurt soms omdat we denken dat anderen beter geïnformeerd zijn of omdat we graag aansluiten bij een groep. Toch is de groep volgen, niet altijd de beste beslissing.
“Zo kunnen bedrijven bewust misleidende informatie verspreiden om het gedrag van mensen te beïnvloeden en zien mensen soms gewoon de risico’s van bepaalde beslissingen niet in. Kuddegedrag heeft bijvoorbeeld ook op de financiële crisis in 2008 een grote impact gehad. Het is dus belangrijk dat mensen zich bewust zijn van herding of kuddegedrag. Waarschuwingen alleen volstaan niet, extra training en persoonlijke feedback zijn nodig. Daarom pleiten we er samen met KU Leuven ook voor om dit thema op te nemen in de financiële educatie in het onderwijs. Zo bereiken we meteen een groot publiek.” Jan Scheepers, Baloise Insurance
Positief kuddegedrag coronamaatregelen
Maar kuddegedrag kan ook positief zijn, want volgens de onderzoekers geeft het experiment ons ook inzicht in hoe de overheid de maatregelen om het coronavirus in te dijken, beter kan laten opvolgen.
“Het is voor het eerst dat aangetoond wordt dat mensen hun gedrag pas aanpassen als ze van mening zijn dat minstens de helft van de bevolking dit ook doet. De overheid kan in het managen van de coronacrisis daardoor zelf meer op kuddegedrag gaan focussen. Zo zou het bijvoorbeeld systematisch cijfers kunnen communiceren of campagnes opzetten die aantonen dat er bijvoorbeeld merkbaar minder mensen in de straten lopen of onderweg zijn met de auto. Zeker naar de feestdagen toe kunnen mensen hun gedrag gaan aanpassen aan wat de grotere groep blijkt te doen.” Kristof De Witte, Economieprofessor KU Leuven
Maar zodra we het coronavirus in ons land volledig onder controle hebben, kan kuddegedrag ook werken om het publieke leven opnieuw te stimuleren.
“Canada, dat in 2003 ook getroffen werd door SARS, zag hoe moeizaam de economie opnieuw op dreef kwam. De overheid heeft daarop een massa-event georganiseerd via een gratis optreden van de Rolling Stones. Toen bleek dat er heel wat mensen naar het concert afzakten, motiveerde het de bevolking om het toeristische, economische en sociale leven weer op te pikken. Die ommezwaai toont trouwens aan hoe beïnvloedbaar we zijn tijdens en na een crisis.” Kristof De Witte, Economieprofessor KU Leuven
Over het onderzoek
Een bezoeker die via kennisplatform Gonna.be van Baloise Insurance zijn pensioen of inkomen bij arbeidsongeschiktheid te weten wil komen, krijgt op het einde van de simulatie drie mogelijke verzekeringsoplossingen die zijn financiële toekomstige situatie kunnen verbeteren. Onderzoekers van de KU Leuven voegden in een experiment met een controle en experimentele groep, bij deze laatste groep een extra boodschap toe die een willekeurig percentage aangeeft van mensen die hiervoor koos. Daarnaast lanceerde het een waarschuwingsbericht onder de noemer ‘Zeker van je keuze?’, waarmee ze nagingen of bezoekers hun mening nog zouden wijzigen.
Wat blijkt? Van de meer dan 700 mensen die de simulatie tot op het einde invullen, leidt de informatie over wat anderen doen tot de helft hogere kans dat ze deze keuze volgen. Het aandeel dat voor die ene oplossing kiest, stijgt bovendien mee met het percentage van de mensen die zogezegd hiervoor geopteerd hadden. Beïnvloeding lijkt enkel te werken zodra het percentage minstens 50% bedraagt. Slechts een zeer kleine minderheid veranderde van mening na het zien van het waarschuwingsbericht, wat erop duidt dat dit niet sterk genoeg is om de beslissing van mensen te sturen.